Chemo
brain, chemo fog, post-chemotherapy cognitive impairment (PCCI),
chemotherapy-induced cognitive dysfunction, chemio-mózg, chemia mózgu to różne
określenia dotyczące tego samego problemu czyli funkcjonowania mózgu w chorobie
nowotworowej i po chemioterapii.
Kiedy
zaproponowano mi chemię, na którą ochoczo się zgodziłam (NFZ stawia),
poinformowano mnie o skutkach ubocznych takiego leczenia: możliwych wymiotach,
uczuciu rozbicia, gorączki, neutropenii, wypadania włosów, ewentualnej
bezpłodności. Nikt natomiast nie poinformował mnie, że tak agresywna terapia
zaburzy moje funkcje poznawcze. Oczywiście informacja ta nie spowodowałaby
mojej rezygnacji z leczenia, bo primo: czas naglił, guz w śródpiersiu błyskawicznie
się powiększał; secundo: alternatywne metody leczenia zawodziły; tertio:
żadnych innych możliwości nie było.
O ile większość
dolegliwości stosunkowo szybko minęła, to problem chemo brain pozostał. Tak naprawdę dopiero niedawno temat ten
został nagłośniony. Wcześniej ten pochemiczny objaw był lekceważony, być może
dlatego, że pacjenci dopiero po jakimś czasie orientowali się, że faktycznie
coś jest nie tak, a u wielu z nich zaburzenie miało łagodny przebieg.
Przed nowotworową
przygodą moje mózgowie pracowało bardzo sprawnie. Nigdy nie byłam tzw. kujonem,
a wiedzę chłonęłam jak gąbka - przy czytaniu. I czytałam wówczas znacznie
więcej niż teraz, przychodziło mi to łatwo, a czytając, zapominałam o bożym
świecie. Aktualnie sprawa niestety ma się znacznie gorzej. Mam ogromne problemy
z koncentracją. Czytanie, zwłaszcza prozy, jest dla mnie dość trudne. Moja
pamięć, przede wszystkim krótkotrwała,
jest jak sito, pełno w niej luk. Przyswajanie wiedzy obecnie jest dla mnie
niemałym wyzwaniem, między innymi stąd rodzi się dużo moich problemów ze
studiowaniem.
O ile tzw. wena
towarzyszyła mi kiedyś niemalże cały czas, to w tej chwili zdarza się raz na
kilka miesięcy. Mój zmysł twórczy mocno podupadł. Dawniej rysowałam bardzo dużo,
miałam więcej pomysłów, pisanie prac było prostsze. Z pewnością nie jest Wam
obce uczucie ogromnej frustracji, kiedy tak bardzo chcecie się skupić, a nie
możecie. Mi ta frustracja towarzyszy niezmiennie. Wieczne roztargnienie,
niejasność myśli, oporne „wrzucanie mózgu” na większe obroty.
Leczenie, które
przeszłam, uratowało mi życie, ale zarazem uczyniło jego jakość mocno wątpliwą.
Wierzcie mi, że nie tak wyobrażałam sobie swoją przyszłość. Neurotoksyczność
chemioterapii jest niestety ogromna. Chłoniak został zastrzelony, a ja
oberwałam solidnym rykoszetem.
Autor pracy nt. mózgu
po chemii, profesor farmakologii Daniel Silverman, wraz ze swoimi
współpracownikami przeprowadzili badania na kobietach po chemioterapii. Użyli
do tego PET-a, by obserwować przepływ krwi w mózgu. Następnie wyniki porównali
z wynikami kobiet, które nie przeszły takiego leczenia. W mózgach tych
pierwszych metabolizm w bardzo ważnym dla procesów poznawczych regionie kory
czaszkowej był spowolniony. Do jakich wniosków doszedł prof. Silverman? Otóż: „(…)
mózgi tych kobiet, żeby przywołać tę samą informację, pracowały zdecydowanie
ciężej niż mózgi kobiet nie poddawanych nigdy chemioterapii”. Badacze sugerują,
że takie zaburzenia funkcji poznawczych mogą się utrzymywać do 10 lat. Najnowsze
badania wskazują, że nie tylko chemioterapia może mieć wpływ na powstawanie
zjawiska chemo brain, a także inne czynniki, m.in. stres. Ludzie chorujący na
nowotwór, doświadczają ogromnej traumy i strachu przed utratą swojego życia, co
jest całkowicie zrozumiałe. Doktor Stephanie Reid-Arndt z University of
Missouri twierdzi, że „pasywne strategie radzenia sobie ze stresem, takie jak
zaprzeczenie, brak zaangażowania czy bezradność, znacznie przyczyniają się do
pojawiania się chemio-mózgu.”
Nie oznacza to, że
każdy pacjent leczony chemią, będzie miał tę przypadłość. Dotyczy to jednak
przynajmniej 25% osób po takiej terapia.
Jak sobie z tym radzić?
Po pierwsze nie myślcie sobie: „o dostanę chemię, przez resztę życia będę
debilem”. Ja nie twierdzę, że po chemii moje spojrzenie jest niezmącone
inteligencją czy, że wyraz mojej twarzy zrobił się jakiś taki, kurwa, tępy.
Jest po prostu trudniej, ale bądźmy dla siebie wyrozumiali w tej kwestii. Myślę,
że najbardziej efektywne będzie pobudzanie mózgu do pracy, stopniowe ćwiczenia
pamięciowe i czytanie, czytanie przede wszystkim. Stopniowo, małymi kroczkami
szare komórki w końcu zaczną współpracować. Nie zniechęcajcie się. Doskonale
wiem, jak bardzo jest to demotywujące i frustrujące, ale niestety życie po chorobie
to takie trochę uczenie się wszystkiego od nowa. Nasz organizm nie jest już
taki sam, inaczej funkcjonuje, potrzebuje więcej czasu na odpoczynek i
regeneracje. Musimy samych siebie traktować z ogromną cierpliwością. Ja wciąż
się uczę. Im więcej czasu mija od leczenia, tym więcej dostrzegam zniszczeń w
moim organizmie. Serce sfatygowane jak u 70-latka, jedno płuco nieaktywne, po
wejściu na 3 piętro dyszę jak parowóz, stawy w kolanach przy bieganiu leżą i
kwiczą. Brzmi okropnie, co?
Ale, czytacze drodzy, jakby
marnie nie było, to wciąż życie i mimo, że wiele razy na nie klęłam, to
zdecydowanie wolę BYĆ.
